Mika Kojonkoski : tajemnica sukcesu / Jan Gangdal ; [tł. Iwona Zimnicka].
Warszawa : Muza SA, 2005. - 279, [1] s. : fot., portr., rys. ; 21 cm.
ISBN 83-7200-919-8

Historia jednego z najwybitniejszych szkoleniowców skoków narciarskich. Bohater książki w ciągu dwóch lat sprawił, że norweska kadra skoczków stała się najlepszym zespołem na świecie, zaczynając praktycznie od zera. Wydawnictwo przedstawia kulisy tej zmiany, a przy okazji historię skoków narciarskich w Norwegii i na świecie. Na podkreślenie zasługuje dokładny opis trenerskich metod Kojonkoskiego. Rozważania trenera uzupełnione są rysunkami i schematami. W książce zamieszczono też liczne zdjęcia, przedstawiające zawodników, trenerów, skocznie narciarskie i zmiany następujące w stylu skakania w XX wieku. Autorem publikacji jest norweski dziennikarz Jon Gangdal.

Moje życie / Adam Małysz ; w rozmowie z Maciejem Kurzajewskim i Sebastianem Szczęsnym.
Kraków : Wydaw. M, 2004. - 174, [2] s. : il. kolor., portr. ; 23 cm.
ISBN 83-7221-729-7

Wywiad-rzeka z Adamem Małyszem, przeprowadzony przez dwóch znanych dziennikarzy - Macieja Kurzajewskiego i Sebastiana Szczęsnego. Książka zawiera wiele dotychczas nie ujawnionych informacji na temat skoczka. Małysz mówi o swoim życiu prywatnym (rodzinie, wierze, pasjach, podróżach), jak i zawodowym (początki przygody ze skokami, sława, znajomi ze skoczni). Autobiografia zawodnika wzbogacona jest wypowiedziami znanych ludzi ze świata sportu na temat Małysza oraz licznymi zdjęciami i statystykami.

Od Marusarza do Małysza : polscy skoczkowie 1924-2003 / Wojciech Szatkowski. - Wyd. 2, popr. i rozsz.
Zakopane ; Kraków : Fall, 2004. - 506, [1] s., [64] s. tabl. : fot. (w tym kolor.) ; 24 cm.
ISBN 83-86505-83-4

Ukazała się w grudniu 2002 r. Jest to pierwsza monografia o historii skoków w Polsce. Jej przygotowania podjął się Wojciech Szatkowski, pracujący w Muzeum Tatrzańskim, znany m.in. jako fotograf zawodów narciarskich. Książka jest doskonale przygotowana, stanowi prawdziwe kompendium wiedzy o tej konkurencji sportowej. Znajdują się w niej sylwetki kilkudziesięciu polskich skoczków - zarówno tych najsławniejszych, jak i mniej znanych, takich jak Adam Krzysztofiak, Marian Woyna-Orlewicz, Jan Kula, Józef Huczek, Zbigniew Klimowski. Autor stara się pisać nie tylko o sportowych triumfach, ale też pokazać swoich bohaterów jako ludzi. Oprócz szczegółowych informacji o zawodnikach, książka Szatkowskiego obejmuje także historię popularności skoków na ziemiach polskich (choćby - co wielu zaskoczy - można się z niej dowiedzieć, że pierwsi polscy skoczkowie nie pochodzili wcale z Tatr, ale ze... Lwowa), dane o skoczniach (które są w końcu niezbędne do uprawiania skoków narciarskich) i dużo wiadomości o kombinacji norweskiej, jako dyscyplinie blisko ze skokami spokrewnionej. Książka ma objętość ok. 450 stron i jest bogato ilustrowana. Można w niej znaleźć dużo wyników zawodów, w tym po raz pierwszy dokładne wyniki Mistrzostw Polski. Drugie wydanie, z 2004 roku, zostało poszerzone o kolejne sylwetki skoczków oraz o wyniki zawodów, które miały miejsce już po zamknięciu pierwszego wydania.

Stanisław Marusarz - król nart / Wojciech Szatkowski.
Zakopane : Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego, 1999. - 158, [1] s., [24] s. tabl. : il. ; 23 cm.
ISBN 83-902302-9-1

Książka autorstwa Wojciecha Szatkowskiego z Muzeum Tatrzańskiego ukazała się w związku z piątą rocznicą śmierci Stanisława Marusarza. Jest to obszerna biografia sportowca, w której autor próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, na czym polega fenomen Marusarza. W pierwszej części książki Szatkowski opisuje przede wszystkim Stanisława Marusarza jako skoczka i biegacza narciarskiego (omawia początki sportowej kariery "króla nart" i jego największe sukcesy), ale także jego inne pasje życiowe (łowiectwo, wędkarstwo, wędrówki górskie) oraz doświadczenia wojenne. Druga część publikacji skupia się na innych przedstawicielach narciarskiej dynastii Marusarzów - Janie, Helenie, Andrzeju i Józefie. W aneksie autor zamieścił wykazy rekordzistów Wielkiej Krokwi oraz obszerną listę wyników sportowych Stanisława Marusarza.

Poczet skoczków świata : wydarzenia, biografie, statystyki / Marek Serafin.
Poznań : "Zysk i S-ka", cop. 2005. - 235, [1] s. ; 21 cm.
ISBN 83-7298-741-6

Autorem książki jest Marek Serafin, pracujący od wielu lat jako dziennikarz sportowy. Jego celem było stworzenie "niezbędnika narciarskiego kibica". Zdaniem autora, "to nie jest książka biograficzna, nie jest to pozycja poświęcona wyłącznie Adamowi Małyszowi". "Poczet skoczków świata" składa się z trzech części. W pierwszej zawarte są szczegółowe informacje dotyczące kariery sportowej Adama Małysza od 1996 roku, kiedy skoczek po raz pierwszy zwyciężył w konkursie Pucharu Świata. Druga część książki prezentuje sylwetki trzydziestu najlepszych zawodników PŚ 2003/2004 oraz jednego, który uplasował się wysoko w Letniej Grand Prix w 2004 roku. W trzeciej części znajdują się informacje o nowowprowadzonej do regulaminu PŚ zasadzie BMI oraz bogate listy wyników i statystyk Pucharu Świata, Letniej Grand Prix i Turnieju Czterech Skoczni. Książkę kończą informacje na temat sezonu, podczas którego została ona wydana (notowania bukmacherów, kalendarz zawodów).

Małysz: Bogu dziękuję / Andrzej Stanowski, Halina Zdebska ; kompozycja wydaw. i red. Leszek Sosnowski.
Kraków : "Biały Kruk", 2001. - 159, [1] s. : il. kolor. ; 29 cm.
(Silni Ciałem i Duchem)
ISBN 83-914021-3-4

Wydany w ekspresowym tempie tuż po Mistrzostwach Świata w Lahti album o Adamie Małyszu. Dzieli się na dwie części. Pierwsza, napisana przez Halinę Zdebską, była sportsmenkę, a obecnie pracownika naukowego krakowskiej AWF, opowiada o rodzinie Małysza, jego dzieciństwie, pierwszych sukcesach, długotrwałym kryzysie formy i wyjściu z niego, życiu religijnym mistrza. Drugą część napisał dziennikarz Andrzej Stanowski, opisując w niej występy naszego skoczka w sezonie 2000/2001 (relacja kończy się na Lahti, co jest oczywiste, skoro książka została wydana tuż po MŚ). Książka oprócz czysto sportowego aspektu sukcesów Małysza silnie akcentuje ich wymiar duchowy. Nadaje jej to jakby konstrukcję klamrową: początek to fragment orędzia papieża Jana Pawła II o duchowym aspekcie sportu, zakończenie - krótki wywiad z Małyszem, w którym mistrz świata podkreśla, że to Bogu zawdzięcza swoje sukcesy. Niestety, z tym albumem wiąże się dość niesmaczna historia. Prawnicy Adama Małysza twierdzą, jakoby książka została wydana bez porozumienia z nim (co jest nieprawdą) i że narusza jego dobra osobiste. Najprzykrzejsze jest w tej historii to, że przecież "Małysz: Bogu dziękuję" buduje jednoznacznie pozytywny wizerunek naszego skoczka. A takie afery - wręcz przeciwnie. Część dochodu ze sprzedaży tej książki jest przeznaczona na szkolenie młodych skoczków.

Na skoczniach Polski i świata : kartki pamiętnika / [Stanisław Marusarz] ; oprac. Zbigniew K. Rogowski.
Kraków : Wydaw. Literackie Kraków, 1955. - 156, [3] s. : fot. ; 20 cm.

Wspomnienia sławnego sportowca, napisane przy współudziale Zbigniewa K. Rogowskiego. Wbrew tytułowi książka nie opowiada tylko o karierze sportowej Marusarza - także o jego dzieciństwie, tragicznych przeżyciach w czasie wojny, nieco o skoczku prywatnie. Skoki są tu wyraźnie w centrum opowieści, ale nie są jej wyłącznym tematem. Marusarz zaczyna od opisania swoich pierwszych sportowych prób, takich jak jazda na... składanych krzesłach, mających zastąpić narty. Gdy już miał prawdziwy sprzęt narciarski, ciągnęło go silnie do skoków. Z jego wspomnień widzimy wyraźnie - nikt nie stanie się doskonałym zawodnikiem od razu, i tak wicemistrz świata z 1938 r. w swoim pierwszym skoku z prawdziwej skoczni przewrócił się i przekoziołkował po zeskoku, omal nie wpadając do płynącego poniżej strumienia. W dalszej części sławny skoczek wspomina początki swojej prawdziwej kariery sportowej, swoje sukcesy. Bardzo ciekawy jest rozdział "Pojedynek na mamucie", gdzie autor wspomina swoją pokonkursową rywalizację z Reidarem Andersenem o rekord świata - oczywiście na świeżo wtedy wybudowanej, a do dziś sławnej, planickiej Velikance. Kilka rozdziałów poświęcone jest przeżyciom Marusarza podczas drugiej wojny światowej. Był on wówczas kurierem, nielegalnie przedostawał się przez Tatry, przewożąc materiały dla ruchu oporu. Były to zadania bardzo niebezpieczne - Helena Marusarzówna, siostra Stanisława, została aresztowana i rozstrzelana za działalność konspiracyjną. Także sam autor książki kilkakrotnie cudem niemal uniknął śmierci. Ostatnie rozdziały opisują okres powojenny; także dalszy ciąg kariery sportowej tego "wybryku natury", który skakał na nartach nawet po pięćdziesiątce - z tym, że już tylko dla przyjemności i utrzymania formy, karierę zakończył jako "zaledwie" czterdziestoparolatek... Można też tu przeczytać o aktywności Marusarza jako konstruktora skoczni i działacza sportowego. Książka miała dwa wydania. Polecam wydanie drugie poprawione z 1974 r. - po prostu dlatego, że ostatnie, więc zawiera "najaktualniejsze" dane. W wydaniu z lat pięćdziesiątych chociażby nie ma jeszcze pysznej anegdoty o udziale pięćdziesięcioczteroletniego Marusarza w Turnieju Czterech Skoczni w roli przedskoczka - "Dziadek" skoczył wtedy na pożyczonym sprzęcie, ubrany w... garnitur. Wydania wcześniejsze mogą także zawierać elementy ukłonu wobec systemu - Marusarz był w AK i nie trafił po wojnie do więzienia zapewne tylko dlatego, że był sławnym sportowcem, od osoby, na którą "miało się haka", można było żądać paru słów miłych wobec Polski Ludowej. Data wydania wskazuje wyraźnie, że nie znajdzie się dziś tej książki w księgarni. Można ją poczytać w dużych bibliotekach - jedyna niedogodność w tym, że w takich bibliotekach na ogół można czytać książki tylko w czytelni na miejscu, nie wynosząc ich do domu. Zawsze można także "polować" w antykwariatach i na aukcjach internetowych.

Źródła informacji o skokach narciarskich w polskim piśmiennictwie specjalistycznym i uniwersalnym (2001-2007) oraz serwisach WWW (2007) / Andrzej Mysiak ; praca lic. pod kier. dr hab. Anny Sitarskiej, prof UJ.
Kraków : Instytut INiB UJ, 2007. - 148 s. : il. kolor., tabl. ; 31 cm.

Praca licencjacka przygotowana przez naszego redaktora w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Omówiono w niej polskie opracowania i źródła informacyjne o zakresie ograniczonym do skoków narciarskich i sportu oraz uniwersalne pozycje, w których znajdują się m. in. informacje sportowe, a wśród nich informacje o skokach narciarskich. Uwzględniono dokumenty drukowane i elektroniczne. Źródła informacji zanalizowano pod względem ich zawartości, poprawności oraz właściwości ułatwiających proces wyszukiwania informacji.

Skoki narciarskie / Mieczysław Kozdruń.
Warszawa : Sport i Turystyka, 1953. - 114, [2] s. : il. ; 21 cm.

Unikatowa publikacja sprzed ponad pół wieku. Podręcznik skoków narciarskich dla trenerów przygotowany przez wybitnego polskiego zawodnika, trenera i działacza Mieczysława Kozdrunia. Prezentuje zagadnienia treningu skoczka narciarskiego, techniki skoku, wyposażenia zawodników, budowy i przygotowania skoczni narciarskich, sędziowania i inne. Co prawda większość wiedzy przedstawionej w książce zdążyła się już zdezaktualizować, jednak część informacji nadal ma zastosowanie w skokach narciarskich.

Skoczkowie narciarscy : studium psychologiczne / Zdzisław Ryn [et al.].
Warszawa : Wydaw. AWF, 1990. - 64 s. ; 20 cm.
(Z Warsztatów Badawczych).

Broszura jest efektem prac badawczych przeprowadzonych w latach 1983-1986 w Krakowie badań z zakresu psychologii skoków narciarskich. Jest to praca naukowa, a więc zawiera niezbędne elementy typowe dla tego rodzaju publikacji - przegląd literatury przedmiotu oraz omówienie celów i metod badań. Wśród zagadnień podejmowanych przez naukowców w trakcie badań są m. in. motywacje uprawiania skoków narciarskich, przeżycia zawodników podczas skoku, skutki uprawiania skoków narciarskich, stan psychofizyczny skoczków oraz wyniki badań psychologicznych (im poświęcono najwięcej miejsca). W podsumowaniu efektów pracy badawczej naukowcy sformułowali wnioski - zarówno poznawczo-teoretyczne, jak i praktyczne. Broszura dotycząca psychologii skoków narciarskich jest już nieco nieaktualna (badania przeprowadzono przecież ponad 20 lat temu), warto jednak zajrzeć do tej publikacji ze względu na jej nietypową tematykę.

Adam Małysz, Batman z Wisły / Jerzy Andrzejczak, Maciej Wesołowski.
Warszawa : Iskry, 2002. - 211 s., [16] s. tabl. ; 20 cm.
ISBN 83-207-1690-X

Wszystko na temat Adama Małysza. Dlaczego jest bohaterem narodowym Polaków? Co robił jako kilkuletni chłopak? Dlaczego przyszły mistrz chował się w szafie przed reporterami? Ile autokarów rocznie zajeżdża przed dom Małyszów w Wiśle? Gdzie można zobaczyć Małysza z czekolady? Gdzie Adam poznał swoją żonę? Dlaczego tak naprawdę lubi bułkę z bananem? Co sprawia, że Małysz tak daleko skacze? O tym mówi ta 212 stronnicowa książka. Ale nie tylko. To przede wszystkim opowieść o wspaniałym sportowcu i skromnym człowieku, który jest idolem niemal 40 milionów ludzi.

Sven Hannawald : [Trainingsalltag ; 4-Schanzen-Tournee 2002 ; Karriere-Highlights ; der Flug ins Rampenlicht] / Kathrin Zeilmann ; Sammy Minkoff.
München : Copress Sport, 2002. - 77 s. : il. ; 30 cm.
ISBN 3-7679-0680-5

Nieduża, świeżo wydana książka o Svenie Hannawaldzie. Zajmuje się przede wszystkim Svenem jako sportowcem. Pierwszy rozdział dotyczy oczywiście najbardziej spektakularnego sukcesu Hanniego, jego fantastycznego zwycięstwa w Turnieju Czterech Skoczni. Oprócz tego autorki piszą o wcześniejszych sukcesach niemieckiego skoczka, o jego przejściu od bycia "sportowym żołnierzem" do pełnego profesjonalizmu, także nieco o jego hobby, życiu w drużynie i treningowej codzienności. Szczególnie ciekawy jest ostani rozdział, traktujący o aktualnym medialnym i społecznym szumie wokół Hannawalda.